Sáng nay, có một bạn founder inbox cho CEO của tui bảo:
“Chị lười học lắm em ơi, thuê bên em làm cho nhanh, chi phí bao nhiêu cũng được!”
Nghe thì vui, mà bên trong… lại thấy lo.
Vì tiền nhiều + không chịu khó một chút để hiểu = thường là rủi ro kép. Không phải vì founder thiếu tiền, mà vì:
1. Dễ FOMO, vì không biết đâu là đúng, đâu là chiêu trò
Người ta bảo, đầu tư mà thiếu thông tin thì giống như đi vào rừng mà không mang bản đồ.
Thấy ai kêu hay cũng gật, thấy ai nói đúng trend cũng muốn thử.
Nhưng thử mà không có “bản đồ” trong đầu, rất dễ đốt tiền mà chẳng biết vì sao mất.
2. Phụ thuộc cảm tính, nhưng dễ lung lay khi gặp phương án “ngon hơn”
Hợp tác ban đầu vì tin tưởng, nhưng chỉ cần một người thứ ba đưa ra “option mới nghe có vẻ hay hơn”, là lập tức hoang mang, đặt lại nghi ngờ. Không phải vì đối tác ban đầu sai, mà vì chính bên có tiền chưa đủ thông tin để kiểm chứng.
3. Không đồng ngôn ngữ, dễ dẫn đến phối hợp lệch pha
Một bên nói “giải pháp này giúp tối ưu dòng tiền và rủi ro thuế”, bên còn lại hỏi “ngắn gọn lại giúp tui được không?”, rồi gật cho qua.
Nhưng khi ký vô hợp đồng hoặc có chuyện pháp lý, người ký lại là founder, người sở hữu tài sản chịu trách nhiệm chính là bạn, không phải đơn vị tư vấn, trừ phi đơn vị tư vấn đầu tư làm và trở thành cổ đông.
Do đó, chúng ta phải phân biệt được nghiệp vụ và trách nhiệm của các bên, để thành công thì chẳng thể chia sẻ … chỉ bằng niềm tin.
4. Giao tiếp khó, nên dễ xảy ra mâu thuẫn trong lúc vận hành
Tiền là công cụ, nhưng hiểu biết mới là chìa khóa. Không có chung tư duy điều hành, không hiểu logic tài chính, thì chỉ cần một email khó đọc, một con số sai về cách hiểu, cũng có thể khiến đôi bên căng thẳng, nghi ngờ lẫn nhau nhưng bản chất là 02 bên đều có động cơ tốt đẹp từ tận thâm tâm, nhưng lại thành ra … khó hợp tác lâu dài.
Thông minh không có nghĩa là tự làm hết, mà là hiểu đủ để kiểm soát.
Tại Equitix, tụi mình không cổ vũ việc founder phải học hết từ A–Z. Nhưng phải hiểu vừa đủ, để:
• Biết mình đang dùng dịch vụ gì?
• Biết đối tác chuyên nghiệp, có năng lực đang nói ngôn ngữ gì?
• Biết đâu là chi phí xứng đáng, đâu là “xu hướng khó kiểm chứng”
• Và hơn hết, biết chịu trách nhiệm cho tài sản, công ty và giấc mơ của chính mình
Vì giấc mơ lớn sẽ dành cho những người thực sự hiểu chính cuộc chơi của mình.
Dẫn chứng thực tế trong bối cảnh rủi ro thuế & kế toán, tiền mất không vì bị lừa, mà vì không hiểu
1. Sai số liệu kế toán → Sai số thuế → Truy thu + Phạt nặng
Một founder từng rất tự tin “chị có đội kế toán riêng, làm rồi hết”, đến khi bị truy thu 1,2 tỷ tiền thuế vì khai sai mã ngành, hạch toán sai tính chất doanh thu.
Vấn đề không nằm ở kế toán, mà nằm ở chính chị không hiểu kế toán đang làm gì, nên không kiểm tra, cũng không biết khi nào cần thuê người giỏi hơn.
→ Chi phí thuê dịch vụ giỏi = 50tr, tiền bị truy thu = 1,2 tỷ.
2. Hiểu sai tính chất doanh thu → Áp sai thông tư → Mất quyền lợi về thuế
Một DN startup tech đang tăng trưởng tốt, nhưng lại áp thông tư thương mại thay vì dịch vụ công nghệ. Hệ quả:
• Không được hưởng ưu đãi thuế TNDN dành cho doanh nghiệp công nghệ cao
• Sai mã ngành dẫn đến sai khi làm việc với nhà đầu tư nước ngoài
→ Thiệt hại vô hình về cơ hội, và rủi ro pháp lý khi gọi vốn.
3. Định giá sai → Cổ đông bị “ép giá” hoặc mất quyền lợi
Founder không rành tài chính, không hiểu định giá, chốt gọi vốn với định giá thấp hơn hệ số nhân x EBITDA thực tế.
Khi nhận vốn, chia cổ phần quá nhiều so với giá trị thật, sau này phát hành ESOP hoặc gọi vòng sau bị “kẹt room”.
→ Bị “pha loãng” quá mức chỉ vì không hiểu bản chất của việc định giá công ty.
4. Sai cách nhận định & quyết định → Quyết định dựa trên cảm tính, không dựa trên dữ liệu
Có founder không đọc báo cáo tài chính, chỉ “nghe team nói ổn”, không review dữ liệu định kỳ. Khi tăng trưởng chững lại thì mới phát hiện:
• Khách hàng tập trung cốt lõi phát sinh doanh quá ít, rủi ro dòng tiền rất cao, dòng tiền tới chủ yếu từ các hoạt động không phải mô hình KD cốt lõi
• Chi phí lương, vận hành đang vượt quá biên lợi nhuận
• Mở rộng mô hình kinh doanh không phải thế mạnh cốt lõi, khi khủng hoảng dòng tiền dẫn đến áp lực x3 – x4 lần áp lực cho chủ sở hữu có quyền biểu quyết cao nhất
• Tập trung vào phân khúc giá vốn cao, nhưng thị trường độ lớn không đủ lớn và tệp KH không có khả năng chi trả đủ để tăng trưởng mạnh với kỳ vọng các bên.
Nhưng team tài chính không đủ năng lực phân tích cảnh báo.
→ Founder ra quyết định sai, không phải vì bất cẩn, mà vì thiếu dữ liệu và nền tảng tư duy tài chính.
Tóm lại:
Tiền có thể nhiều, nhưng nếu chúng ta không hiểu:
• Tính chất nghiệp vụ
• Luật, thông tư áp dụng
• Ý nghĩa đằng sau con số
Thì rủi ro không đến từ sự thiếu cẩn thận, mà đến từ sự thiếu nền tảng để đánh giá và ra quyết định đúng.
Tiền nhiều là lợi thế, nhưng hiểu đúng mới là lợi thế bền vững
Equitix không hướng dẫn bạn giỏi tất cả – team đồng hành để founder hiểu đủ và dẫn dắt đúng để hoàn thành mục tiêu của chính mình:
• Founder không cần làm kế toán, nhưng cần hiểu báo cáo tài chính.
• Không cần thành luật sư, nhưng cần biết điểm rủi ro trong deal M&A.
• Không cần là chuyên gia tài chính, nhưng phải đọc được định giá khi gọi vốn.
Làm chủ là hành trình mở rộng hiểu biết, không phải để làm nhiều hơn, mà để làm đúng hơn.
Chủ nhật tốt lành, nhen!