Có một sự thật ở Việt Nam mà chúng ta cần thẳng thắn nhìn vào: Phần lớn doanh nghiệp nhỏ và vừa đang “ra sân” mà không có chiến thuật, không có đội hình, không có sơ đồ rõ ràng.
Họ chơi bóng như một trận đá phủi, ai khỏe thì chạy, ai hăng thì sút. Nhưng muốn đi xa, muốn tồn tại qua nhiều mùa giải, thì kinh doanh phải được xây như một đội bóng chuyên nghiệp.
1. Từ hộ cá thể/doanh nghiệp SMEs đến doanh nghiệp bài bản là một hành trình, không phải một đích đến; và hành trình chuyển mình này không dành cho kẻ nóng vội.
Nó giống như sân tập của những cầu thủ tiềm năng: Nơi để va chạm, học hỏi, rèn luyện chân sút. Nhưng nếu cứ mãi đá phủi, mãi không chịu nâng cấp đội hình, thì bạn sẽ mãi chỉ được biết đến ở giải phường, giải xã, chứ không bao giờ ra được giải quốc gia.
Fame (sự nổi tiếng) có thể đến nhanh. Một clip viral. Một trend TikTok. Một cú bắt tay với KOL. Nhưng rồi sao?
Reputation (danh tiếng) mới là thứ đưa bạn vượt qua khủng hoảng, giữ được đội hình, và khiến thị trường nhớ tới bạn bằng sự tôn trọng chứ không phải tò mò.
2. KD bài bản là phải biết xây thương hiệu – chứ không chỉ đếm khách/ngày
Thương hiệu không phải cái logo.
Thương hiệu là khi khách hàng nhớ đến bạn bằng một niềm tin và liên tưởng có thật, xuất phát từ sản phẩm, dịch vụ, đội ngũ, và cách bạn vận hành doanh nghiệp như một tổ chức có tư duy – chứ không phải một gian hàng chợ: Thích thì sáng mở, không thì chiều nghỉ.
Hãy nhìn vào đội hình ra sân của PISA – 1 công ty mà Equitix tham gia hậu tái cấu trúc.
Không có vị trí nào là “tạm bợ”.
Mỗi cầu thủ – từ công nghệ, tài chính, đến phương pháp đào tạo – đều đang thi đấu đúng vị trí, đúng chiến thuật. Đó là minh chứng của một tư duy vận hành có hệ thống.
a) Thủ môn (1 – R&D, chất lượng học thuật và Vận hành):
Là lớp phòng thủ cuối cùng — nếu vận hành, chất lượng học thuật và R&D yếu, cả hệ thống có thể “thủng lưới”. Đây là nền tảng giữ nhịp và hỗ trợ toàn đội.
b) Hậu vệ, Trung vệ (2 – Đối tác, 3 – CX, 4 – Công nghệ, 5 – Phương pháp ITM):
Đây là lớp bảo vệ trung tâm cốt lõi, như một tuyến phòng thủ chiến lược.
- Đặt CX ở trung tâm hàng hậu vệ: Trải nghiệm khách hàng và phản hồi khách quan, chân thực là lá chắn trung tâm cho toàn bộ chiến lược phòng thủ, để chúng ta không chủ quan về chất lượng mà mình tin mình đang mang lại.
- Phương pháp ITM đại diện cho “triết lý chơi bóng”, được xem như là một phần phòng ngự có định hướng.
c) Tiền vệ (6 – Nhân sự, 7 – Tài chính, 8 – Sản phẩm):
- Bộ ba trục giữa điều phối “trận đấu” kinh doanh.
- Tài chính và Nhân sự kiểm soát trung lộ – nơi diễn ra các quyết định chiến lược sống còn.
- Sản phẩm đóng vai trò kết nối giữa trung lộ và tấn công. Một sản phẩm tốt chưa chắc đã là một thương hiệu tốt nếu không biết truyền thông đúng cách, nhưng chắc chắn một thương hiệu tốt phải bắt nguồn từ chất lượng sản phẩm và dịch vụ đủ tốt.
d) Tiền đạo cắm, Trung Phong, Tiền đạo cánh (9 – Bán hàng, 10 – Marketing, 11 – Truyền thông):
- Tuyến đầu tấn công, chịu trách nhiệm “ghi bàn”, ký hợp đồng.
- Rõ ràng Bán hàng là trung phong mũi nhọn (số 9), còn Marketing và Truyền thông hỗ trợ 2 cánh.
Kinh doanh là một trận đấu, và để thắng được “đối thủ ngành”, doanh nghiệp cần một đội hình ra sân bài bản, mỗi vị trí đều biết vai trò của mình
3. Hiểu về kinh tế và tài chính – Luật lệ khi chơi bóng
Làm chủ doanh nghiệp mà không hiểu về tài chính, không biết đọc báo cáo, không nắm được lãi gộp – lãi ròng – dòng tiền – thì cũng như HLV ra sân mà không biết luật việt vị.
Bạn có thể hô to, la hét, truyền cảm hứng – nhưng đội vẫn thua vì chơi sai luật.
Kinh doanh bài bản nghĩa là:
- Hiểu chi phí vận hành để không định giá ẩu, quá nhiều tính năng và không đủ công suất dẫn tới không có lời.
- Biết điểm hòa vốn để không mở chi nhánh vội.
- Biết phân tích tài sản – nợ – vốn chủ để xây cấu trúc an toàn và đủ lực nhân bản.
- Và quan trọng nhất: Biết mình đang chơi trò chơi gì, ở giải nào, và mục tiêu là vô địch hay chỉ đá để … cho vui.
4. Kinh doanh bài bản là phải có “đội hình”, chứ không phải chỉ có “cá nhân xuất sắc”
Rất nhiều hộ kinh doanh hoặc doanh nghiệp SMEs thành công trong giai đoạn 0 – 1 nhờ một người giỏi: Người nấu ngon, người nói hay, người bán khéo. Nhưng doanh nghiệp chuyên nghiệp không thể sống dựa vào một hoặc một vài “ngôi sao” mãi.
Bạn cần đội ngũ.
Bạn cần sơ đồ tổ chức
Bạn cần người thay bạn ghi bàn khi bạn mệt, và người giữ khung thành khi bạn (founder) đang dành thời gian nghiên cứu ngành và học hỏi thêm.
Hệ thống là thứ giữ bạn vững vàng.
Thương hiệu là thứ giữ bạn sống lâu.
Tài chính là thứ giữ bạn tỉnh táo.
Lucas tin rằng:
“Doanh nghiệp bài bản không cần lên sóng truyền hình” – Nhưng họ tự biết cách phát sóng Spotlight của chính mình, vì những gì họ làm ra đã là một hệ sinh thái có logic, có con người, có tư duy và có chiều sâu.”
Đó là lý do PISA nói riêng và các công ty trong hệ sinh thái Equitix không “chạy theo trend” mà biết xây brand. Không cố chạy theo fame mà chọn reputation (Danh tiếng).
Chúng tôi lên sân mỗi ngày với một đội hình và hệ thống bài bản, đi kèm với một mục tiêu không phải thắng 1 trận – mà thắng mùa giải dài hạn với triết lý bóng đá của mình.
Bạn đang vận hành như một đội bóng chuyên nghiệp?
Hay vẫn đang đá phủi mỗi ngày với một “đội hình linh hoạt”?
Hãy follow mình để lắng nghe hành trình kinh doanh của các founders FFP100 nhen.
Buổi tối tốt lành.