Xưa làm founder, doanh nhân mà dám nói 02 chữ bền vững, giới chủ liền cười khẩy, cháu nó … quá non và thiếu trải nghiệm.
Người chuẩn chỉnh thì khó tồn tại.
Người khôn lanh thì dễ tồn tại.
Cũng chẳng có gì đúng hay sai ở đây hết. Thời trẻ còn chấp niệm lắm, nhưng trải nghiệm kha khá thì mới hiểu doanh nhân là phải linh hoạt, ứng biến & phù hợp với thời thế và cũng hết sức khéo léo khi ở vị trí của mình mà có khi, xung quanh là … tứ bề thọ địch; cho nên làm kinh doanh ở Vietnam rất khó nhằn, ai trải qua vị trí chịu trách nhiệm … cũng hiểu sâu sắc điều đó.
Nếu có ai đó từng … dám vỗ ngực xưng tên mình là số 01, chắc là những doanh nhân này giờ cũng hối hận với chính câu nói hay lời khẳng định của mình thời tuổi trẻ, thời đó … thật kém hiểu biết và bồng bột.
Bồng bột ở chỗ, lỡ tự cao tự đại mà bị thị trường tài chính, trong đó kinh doanh là 01 phần trong thị trường này, vả cho sấp mặt không gượng dậy nổi.
Nhưng giờ đây, Vietnam đứng trước giai đoạn phải chuyển mình vì cái gì thật thì cần có chỗ để tồn tại và doanh nghiệp tư nhân đang đứng trước cơ hội và thời cơ đó.
Xưa nhắc tới 02 chữ bền vững và bài bản, người ta cười khỉnh vì người ta … có tiền.
Cười khỉnh vì họ không cần biết gì nhiều vẫn có nghìn tỉ trong tay, còn hơn bọn lý luận suông nhưng lại … nghèo. Nghe mà xót xa thay.
Trong thời buổi loạn lạc đó, người thông minh thức thời thì gồm 2 dạng có thể tồn tại:
1. Siêu năng lực: Vừa khôn khéo mà cũng quyết … sống bằng năng lực.
2. Chọn nghề ít rủi ro, gây dựng tiếng tăm, ảnh hưởng và … chờ thời.
Hai dạng này đều thuộc nhóm … siêu trí tuệ, kiên định và cực kì hiểu biết; hoặc chí ít thì cũng có khả năng giác ngộ thiên phú, quan sát 1, ngộ ra 10; kiểu vậy.
Giờ mình dám viết mấy thứ này chứ mấy năm trước nếu viết chắc … có người cười, tự cũng thấy xí hổ.
May quá, cuối cùng cũng có lúc những giá trị mà mình cống hiến cũng sẽ có cơ hội được ghi nhận, nên all – in thời gian, sức lực để làm gì đó thật sự lớn lao và có giá trị.
Doanh nhân bền vững & tạo giá trị thực sự, họ là ai?
Dưới đây là bộ khung 10 khía cạnh so sánh một doanh nhân bền vững & tạo ra giá trị thực sự, giúp các founders phân biệt rõ ràng giữa “người làm ăn ngắn hạn” và “doanh nhân bài bản” – phù hợp với định hướng phát triển kinh tế tư nhân của Chính phủ nè:
1. Tư duy phát triển dài hạn (Long-term Thinking)
• Doanh nhân bền vững: Luôn nghĩ tới 5-10 năm tới, xây hệ sinh thái có tính kế thừa, có chiến lược phát triển sản phẩm, con người, và thương hiệu.
• Kinh doanh ngắn hạn: Tư duy theo tuần/tháng/quý, chỉ tối ưu dòng tiền ngắn hạn, không quan tâm tới chất lượng hoặc tài sản vô hình.
Liên hệ chính sách: Phù hợp với định hướng “doanh nghiệp dân tộc có sức cạnh tranh toàn cầu” mà Chính phủ đặt ra trong các chiến lược phát triển doanh nghiệp tư nhân.
2. Thương hiệu có chiều sâu (Brand Equity)
• Doanh nhân bền vững: Xây thương hiệu như tài sản, không dựa vào một cá nhân, có hệ giá trị rõ ràng, gắn với cộng đồng và giáo dục khách hàng, cho dù ai đó rời đi, ngay cả chính tôi, thì DN vẫn luôn đi lên và phát triển.
• Kinh doanh ngắn hạn: Xem thương hiệu chỉ như cái tên, dùng để bán hàng, chạy ads, không có cốt lõi định vị, dễ bị copy hoặc dễ nhảy … vào cạnh tranh giá.
Chính phủ muốn thúc đẩy “sản phẩm Việt – thương hiệu Việt – trí tuệ Việt” ra thị trường thế giới, đưa ngoại tệ về, VND đỡ lạm phát, đỡ mất giá trong bối cảnh dự trữ ngoại hối đang giảm mạnh.
3. Sản phẩm tạo giá trị thực (Product with Substance)
• Doanh nhân bền vững: Làm sản phẩm có chiều sâu, giải quyết vấn đề thực sự, phục vụ thị trường lâu dài, sẵn sàng từ chối khách hàng sai tệp.
• Kinh doanh ngắn hạn: Bán thứ gì dễ bán, dễ viral, thiếu cam kết chất lượng, không đầu tư vào R&D.
Chính phủ khuyến khích đầu tư vào đổi mới sáng tạo và chuỗi giá trị sâu, chứ không phải mua đi bán lại.
4. Quản trị tài chính bài bản (Financial Governance)
• Doanh nhân bền vững: Biết đọc BCTC, kiểm soát dòng tiền, biết phân bổ vốn và xây mô hình tài chính vững. Có kế toán trưởng, tư vấn thuế và cơ chế kiểm soát nội bộ; nếu không, cơ bản các cổ đông chắc chắn xung đột trong tương lai.
• Kinh doanh ngắn hạn: Lẫn lộn tiền cá nhân – công ty, không có kế hoạch dòng tiền, không biết lãi hay lỗ thật.
Chính phủ đẩy mạnh yêu cầu chuẩn hóa kế toán và minh bạch tài chính trong các doanh nghiệp nhà nước và chắc chắn là sẽ có … tư nhân. Từ 2025 áp dụng IFRS – tiêu chuẩn kế toán theo thông lệ quốc tế.
5. Quản trị công ty & bộ máy điều hành (Corporate Governance)
• Doanh nhân bền vững: Tách bạch vai trò Founder – CEO – Shareholder, có HĐQT, điều lệ công ty, quy trình ra quyết định rõ ràng.
• Kinh doanh ngắn hạn: Làm tất cả mọi việc, quyết định có phần cảm tính, công ty phụ thuộc 100% vào mình.
Đây là điều kiện then chốt nếu muốn IPO, gọi vốn, hoặc trở thành doanh nghiệp cổ phần hóa.
1% của vài ngàn tỉ có giá hơn 100% của … vài tỉ.
6. Xây dựng đội ngũ có năng lực thực sự (Talent Development)
• Doanh nhân bền vững: Đào tạo nhân sự, xây pipeline kế thừa, có mô hình lương thưởng và quản trị hiệu suất.
• Kinh doanh ngắn hạn: Tuyển người không theo tiêu chí gì cụ thể, lương thấp, không có mô hình phát triển năng lực nội bộ.
Nhà nước đang khuyến khích nâng cao năng suất lao động thông qua chất lượng nguồn nhân lực – Bản chất của công cuộc cải cách chính là NĂNG SUẤT QUỐC GIA, mà mỗi cá thể, doanh nghiệp là 01 tế bào năng suất trong NĂNG SUẤT LỚN này.
7. Ứng dụng công nghệ có chiến lược (Technology Integration)
• Doanh nhân bền vững: Dùng công nghệ để tăng năng suất, minh bạch dữ liệu, hỗ trợ mở rộng quy mô. Biết chọn giải pháp phù hợp giai đoạn. Minh bạch là niềm tin của nhà đầu tư, không chỉ có mỗi tầm nhìn và sứ mệnh không đo lường được.
• Kinh doanh ngắn hạn: FOMO theo các phong trào mới nhưng không thực sự tập trung vào việc – chúng giúp ích gì cho hiện trạng DN hiện tại của mình.
Chính phủ thúc đẩy chuyển đổi số, đặc biệt trong doanh nghiệp vừa và nhỏ.
8. Chuẩn hóa quy trình để scale (Process & Scalability)
• Doanh nhân bền vững: Có mô hình vận hành được chuẩn hóa, có SOP, hệ thống đo lường hiệu suất, có thể nhân bản hệ thống/chi nhánh.
• Kinh doanh ngắn hạn: Làm việc theo bản năng, mỗi nơi một kiểu, khó có thể scale, văn hoá cục bộ.
Gắn với chính sách khuyến khích doanh nghiệp SME chuyển thành mô hình chuỗi hoặc cụm ngành.
9. Tạo tác động xã hội (Social Impact)
• Doanh nhân bền vững: Gắn liền với phát triển cộng đồng, tạo việc làm tử tế, xây văn hoá doanh nghiệp vì cộng đồng giá trị mình tạo ra.
• Kinh doanh ngắn hạn: Không quan tâm tới ESG, văn hoá nội bộ hay môi trường kinh doanh xung quanh.
Nhà nước bắt đầu áp dụng tiêu chuẩn ESG (môi trường, xã hội, quản trị) cho cả khối tư nhân.
10. Tái đầu tư & hướng tới legacy (Reinvestment & Legacy Thinking)
• Doanh nhân bền vững: Không chỉ tích luỹ tiền mặt mà đầu tư vào hệ thống – con người – sản phẩm – cộng đồng. Họ nghĩ đến tài sản để lại, không chỉ lợi nhuận.
• Kinh doanh ngắn hạn: Rút tiền tối đa, mua nhà xe, không tái đầu tư cho công ty hay xã hội.
Nhà nước hướng đến phát triển lớp doanh nhân có văn hoá, biết để lại di sản – không chỉ vật chất.
Từ lớp doanh chủ ảnh hưởng bởi thị trường của thế hệ cũ, dịch chuyển sang nhóm doanh nhân thế hệ mới cần rất nhiều nguồn lực xã hội, không chỉ tới từ tiền.
Bởi vì kiến thức, trải nghiệm thật thì phải đúng người chia sẻ, chứ không thì tốn nguồn lực xã hội … cũng khó đạt mục tiêu.
Thị trường thay đổi, khách hàng thay đổi, trường phái quản lý, quản trị cũng thay đổi nhanh chóng.
Không học và thay đổi bản thân thì rất khó để lọt vào đâu đó nhóm người có ảnh hưởng trong giai đoạn mới với kỳ vọng của quốc gia cho tầng lớp doanh nghiệp tư nhân.
Mở trường giới chủ … là một giải pháp.
Cộng đồng chuyên môn ắt hẳn phải là … doanh nhân rồi, giống như FFP100 chẳng hạn. 
Buổi tối tốt lành.